Systemy operacyjne

Wiele komputerów domowych w latach 80. nie posiadało tak naprawdę systemu operacyjnego! W tamtych czasach każda aplikacja musiała mieć własny interfejs użytkownika (UI) i programiści musieli wprowadzić w kod programu własne sterowniki do stacji dysków, karty graficznej itp. Dziś jednak istnieje tak wiele różnych rodzajów sprzętu, że nie trzeba tworzyć nowego oprogramowania od podstaw. Dzieje się tak dlatego, że Windows i inne systemy operacyjne ustanowiły standardy, według których sprzęt powinien działać.

Wiele typowych zadań, takich jak wysyłanie informacji przez sieć lub wyświetlanie tekstu na ekranie, może być wykonywane przez system operacyjny. Jednym z powodów, dla których system Windows 95 i jego następcy aż po najnowszy Windows 11 Professional stał się de facto światowym standardem, to Plug and Play. Niezależnie od tego, czy to mobilny Windows na tablecie, czy Windows dla serwerów, dzięki kompatybilności Plug and Play sterowniki urządzeń instalują się samodzielnie i bez większych problemów.

Dzięki systemowi operacyjnemu każda aplikacja korzysta z tych samych zasobów i usług w ten sam sposób. Nie tylko ułatwia to tworzenie i debugowanie aplikacji, ale zapewnia bezpieczeństwo – wiesz, że aplikacja nie przejmie nagle kontroli nad twoim sprzętem. Poprzez wspólny, łatwy do zrozumienia interfejs systemu operacyjnego, każdy użytkownik może kontrolować, konfigurować i zarządzać sprzętem systemu.

System Windows jest de facto standardem. Wykorzystuje ogromną bibliotekę sterowników urządzeń, aby upewnić się, że usługi systemu operacyjnego będą współpracować ze sprzętem. Każda aplikacja może wykonać wywołanie do urządzenia pamięci masowej, ale to system operacyjny odbiera to wywołanie i wykorzystuje sterowniki sprzętu, aby przekształcić je w polecenia sterujące sprzętem na danym komputerze.

Choć systemy Linuksowe są bardzo potężne i wszechstronne, to jednak nie każdy sprzęt współpracuje z Linuxem, a sam system ma opinię mało przyjaznego zwykłym użytkownikom. Dlatego właśnie większość firm decyduje się na system Windows — i takie właśnie systemy operacyjne oferujemy w sklepie maxsklep.pl.

Jakie zadania wykonuje system operacyjny?

System operacyjny ma trzy ważne zadania: zapewnia interfejs użytkownika (UI); uruchamia i zarządza aplikacjami; oraz udostępnia zasoby sprzętowe aplikacjom, zwykle za pośrednictwem standardowego interfejsu API.

Czym jest interfejs użytkownika?

Każdy system operacyjny potrzebuje interfejsu użytkownika (UI), który umożliwia użytkownikom pracę i zabawę, a administratorom konfigurowanie komputera oraz rozwiązywanie problemów. Istnieją dwa główne rodzaje interfejsu użytkownika (UI): CLI – Command Line, czyli wiersz poleceń i GUI – interfejs graficzny.

CLI, znany również jako okno trybu terminala, jest interfejsem tekstowym. Oznacza to, że użytkownik wprowadza polecenia, parametry i argumenty dla określonych zadań za pomocą klawiatury. GUI to w systemie Windows pulpit czy Windows Explorer: interfejs wizualny składający się z ikon i symboli. Użytkownicy używają wyspecjalizowanych urządzeń jak panele dotykowe, ekrany dotykowe i myszy, aby sterować elementami wyświetlanymi na ekranie. Intuicyjny system Windows jest dla wielu bardzo prosty w obsłudze.

Interfejs CLI jest nadal używany przez zaawansowanych użytkowników i administratorów systemu. Takie osoby mają do czynienia z wieloma szczegółowymi i powtarzalnymi poleceniami, takimi jak na przykład tworzenie i uruchamianie skryptów w celu skonfigurowania nowych komputerów dla pracowników.

Na czym polega zarządzanie aplikacjami?

Każda aplikacja uruchamia się i jest zarządzana przez system operacyjny. Współczesne komputery korzystają z wielu rdzeni procesora, więc jednym z zadań OS-ów jest zarządzanie dostępną mocą obliczeniową. System operacyjny zajmuje się też obsługą przerwań – czyli sytuacji, gdy jakaś aplikacja potrzebuje szczególnej uwagi. Efektywnie system musi rozbić program, aby mógł wykorzystywać więcej niż jeden rdzeń w tym samym czasie.

To właśnie zarządzanie aplikacjami i wielozadaniowość w systemie operacyjnym Windows 10/11 pozwala ci jednocześnie pracować w edytorze tekstu, wyszukiwać grafikę i słuchać muzyki w tle. Jeśli wiele programów może działać jednocześnie, to właśnie system operacyjny decyduje, które aplikacje powinny mieć priorytet i jak procesor i pamięć komputera je wykorzystuje.

Dzięki API aplikacje mogą korzystać z funkcji systemu operacyjnego i sprzętu bez konieczności instalowania osobnych sterowników dla każdego programu. Gdy grasz w grę z obsługą myszy, to właśnie dzięki API gra rozpoznaje gesty. Aplikacje są prawie zawsze tworzone tak, by, jak najlepiej wykorzystać cechy systemu operacyjnego, na którym będą działać.

System operacyjny obsługuje także sposoby otwierania i edycji plików. Na przykład dokument stworzony na Macu nadal da się odczytać na komputerze z systemem Windows 11, ale czasami pliki graficzne i czcionki mogą sprawiać pewne problemy. Może się zdarzyć, zwłaszcza w wypadku specjalistycznych urządzeń, że pewne urządzenia będą działać tylko pod Windows lub tylko pod dedykowanym systemem producenta.

Jest to szczególnie widoczne przy korzystaniu z drukarek – dokument możemy wydrukować, korzystając z aplikacji producenta drukarki, aplikacji zewnętrznej jak Adobe Acrobat lub z aplikacji, którą zawiera system operacyjny Windows, lub Linux. Każda taka aplikacja oferuje nieco inny sposób zarządzania dokumentem, ale wszystkie korzystają z API systemu operacyjnego.

Na czym polega zarządzanie urządzeniami przez system operacyjny?

Zadaniem systemu operacyjnego jest także znalezienie, skonfigurowanie i zapewnienie wszystkim aplikacjom dostępu do urządzeń sprzętowych. Gdy system operacyjny znajdzie i rozpozna sprzęt, instaluje sterowniki urządzeń, które pozwolą samemu systemowi operacyjnemu i aplikacjom działającym w nim wykorzystać te urządzenia.

Na przykład wróćmy do drukarek: każdy producent drukarek używa nieco innych poleceń, by przesunąć głowicę, użyć określonej dyszy itp. System operacyjny rozpoznaje drukarkę i wyszukuje odpowiedni sterownik – czasem musisz pobrać go z sieci lub zainstalować z płyty. Częściej jednak jest już on obecny w systemie. Dzięki temu aplikacja musi tylko nawiązywać połączenia z drukarką, zamiast używać specyficznych kodów lub poleceń specyficznych dla tej drukarki. To samo dotyczy innych urządzeń, takich jak porty USB, porty sieciowe, karty graficzne i tak dalej.

Dlaczego system Windows stał się de facto standardem?

Przez wiele lat MS Windows był najpopularniejszym systemem operacyjnym na świecie. Jednak jeśli weźmiemy pod uwagę, że Android, Chrome OS i iOS są oparte na Linuksie, możemy powiedzieć, że dziś najpopularniejszy system operacyjny to Linux.

Liczne odmiany systemów Linuksowych są potężne i bardzo wszechstronne — jednak nie każdy producent sprzętu dba o dostarczanie sterowników do Linuksa. Wprawdzie otwarta licencja sprawia, że Linux jest darmowy i dostępny dla wszystkich, ale ma to swoje wady. Tworzenie aplikacji i sterowników dla Linuxa często po prostu się nie opłaca, więc często sterowniki muszą tworzyć inni użytkownicy!

Tym niemniej jednak Windows nadal dominuje na rynku komputerów osobistych — dzieje się to tak właśnie ze względu na doskonałą kontrolę nad urządzeniami oraz aplikacjami. Choć użytkownicy komputerów Apple chwalą system operacyjny macOS za niezawodność i intuicyjną obsługę, Windows obsługuje większość urządzeń i rodzajów aplikacji. Co więcej, nowe edycje systemu Windows naprawę świetnie wyglądają i są przyjemne w obsłudze.

To właśnie różne odmiany systemu operacyjnego Windows oferujemy w sklepie MaxSklep — tak system Windows 11 Home, jak i systemy operacyjne dla serwerów i systemów profesjonalnych.